📝Stad vol karakters: Floor Westerburgen📝

6 oktober 2022 door Ateliers Tilburg

“Ik wil makers letterlijk en figuurlijk de ruimte geven”

Tilburg is een stad in beweging. Een plek waar de rauwe randjes een sociaal hart omsluiten, en waar we in rap tempo vergroenen. Een open thuishaven voor makers, culturele vernieuwers en zinnenprikkelende niches. Tilburg is, kortom, een stad met karakter. Én eentje met karakters. Markante stadsbewoners die dat typische Tilburgse DNA in zich hebben en uitdragen. Voor de interviewreeks Stad met karakters gaan we in gesprek met zes onbetwiste Tilburgse pioniers. Aanpakkers, vooroplopers en smaakmakers van het eerste uur die Tilburg kleur geven. 
Fotografie: Seye Cadmus.

Als er één wereld is waar plaats is voor iedereen, dan is het wel de kunstwereld. Wie een penseel of gitaar kan oppakken, de dansschoenen durft aan te trekken of zijn mond te openen kan een plek opeisen in die wereld. Maar om je plek te claimen, heb je plek nodig, letterlijk. Plek om te maken, plek om te tonen, plek om op je gezicht te gaan. Daar komt onze hoofdpersoon van dit artikel om de hoek kijken: Floor Westerburgen, directeur van Ateliers Tilburg, oprichter van creatieve vrijplaats de Nachtzuster, hardcore kunstfan en bedreven plekgever. Een gesprek over ruimte (woordfrequentie: 19x), plek (20x) en plaats (6x).

BORRELCULTUUR

Floor Westerburgen is verweven met Tilburg en Tilburg met Floor Westerburgen. In dat uitgebreide weefwerk loopt een rode draad: cultuur. “In de loop van mijn leven ben ik in aanraking gekomen met heel veel culturele instellingen in Tilburg”, vertelt Floor. “Ik heb als kind ballet gedaan in de dansschool van Nora en dwarsfluit gespeeld bij Factorium. Later ben ik bij het TextielMuseum gaan werken op de communicatieafdeling en werkte ik ook bij het Regionaal Archief Tilburg en het Stadsmuseum. Daar organiseerde ik met andere galerieën, ateliers en musea het textielweekend. Nu geef ik les op Fontys Hogeschool voor de Kunsten.”

Toch zullen de meeste mensen haar kennen als de directeur van Ateliers Tilburg. De non-profitorganisatie die werkruimtes verhuurt aan kunstenaars en makers. Zo zit ze met haar neus op het makersklimaat in de stad. Hoe dat er van dichtbij uitziet? “Er is in Tilburg een enorme schat aan creativiteit, er valt hier van alles te ontdekken. Tilburg is van oudsher niet zo’n knappe stad. Maar ik heb hier wel ervaren: schoonheid zit hier niet aan de oppervlakte. Als je hier lange tijd verblijft of met de juiste mensen in aanraking komt, dan voel je dat er van alles borrelt aan de oppervlakte. Kijk maar eens naar Kaapstad, Draaimolen, Lustwarande of Murf/Murw, allemaal initiatieven die vanuit bevlogen mensen in de stad opborrelen.”

En kijk ook eens naar Ateliers Tilburg: 10 panden met meer dan 260 gevulde ateliers. Allemaal plekken waar theatermakers, illustratoren, beeldhouwers, kunstenaars en muzikanten kunnen werken aan hun volgende meesterwerk. Een rijke bron van creativiteit voor de stad en het bestaansrecht voor Ateliers Tilburg. “Voor mij zijn de makers het allerbelangrijkst. Dat ze hun podium kunnen pakken, hun ruimte claimen en hun stempel drukken. Ik hoef niet te bedenken wat zij gaan doen, ik geef de ruimte, de kunstenaar zorgt voor de inhoud.”

“Wat zou er gebeuren als je de ruimte zou subsidiëren in plaats van het werk?”

HEMELSE VRIJPLAATS

Kunst heeft ruimte nodig om te bestaan en te groeien. Toch wordt er van oudsher vaak gekeken naar de kunstenaar en niet naar de omstandigheden van waaruit kunst kan groeien. Floor: “Ik sprak jaren geleden met Inez Wolters van de Zwermers [Tilburgs performance-gezelschap, red.] en die plantte echt een zaadje in mijn hoofd. Inez vertelde me dat ze subsidie aanvroeg voor een eindproduct, bijvoorbeeld: een tentoonstelling, terwijl je als kunstenaar altijd bezig bent met een proces. Dan kan het halverwege best zijn dat je denkt: een boek past toch beter bij dit idee, of het wordt toch een dans. Dat kan dan niet meer, want je hebt subsidie gekregen voor een tentoonstelling. Ze vroeg zich af: wat zou er gebeuren als je de ruimte zou subsidiëren in plaats van het werk? Dat je erop vertrouwt dat iemand die in die ruimte zit, überhaupt iets vets gaat maken.”

Die gedachte liet Floor niet meer los en het idee manifesteerde zich in een plek: de Nachtzuster, een vrijplaats voor kunstenaars. “Eind 2020 zijn we de Nachtzuster gestart, samen met Tyrell Kuipers, Studio Bangana en Tyrone Tjon-a-Loi. We wilden een plek creëren waar makers zich welkom voelen, durven te experimenteren en ook op hun gezicht mogen gaan. Het mooie is dat we de ruimte kosteloos aan makers kunnen aanbieden. Dat doen we deels door subsidie van de gemeente en door zakelijke verhuur.”

Waar vroeger strenge nonnetjes in de pauze peuken rookten – de Nachtzuster is gevestigd in het voormalige St. Elizabeth Ziekenhuis – zoeken frisse makers nu de rafelrandjes op. “Op donderdag tussen 12:00 en 16:00 uur kun je hier gewoon komen zitten en werken. Daarnaast kun je hier als maker terecht voor exposities, optredens of een ander goed idee. Studio Bangana brengt hier bijvoorbeeld om de twee weken muziekprogramma. Er zijn hier vaste kunstavonden, koks die hun ding doen, comedy-avonden, poëzie, pop-up cinema, rapworkshops én er is ook nog open agenda. Het staat iedereen vrij om een gek idee te bedenken en hier iets uit te proberen.”

“Ik zou het heel tof vinden als mensen mee kunnen nadenken over wat ruimte ook kan zijn.”

MEER RUIMTE VOOR KUNST

De droom van Floor is om nog veel meer ruimte in te nemen in de stad. Meer ruimte voor makers en vooral voor meer verschillende makers. “Ik wil met Ateliers Tilburg toewerken naar een verbreding van disciplines. Er is bijvoorbeeld veel vraag vanuit circus. We zoeken naar ruimtes waar we deze discipline ook kunnen laten landen. Die hebben een andere vraag dan bijvoorbeeld een beeldend kunstenaar. Daarnaast is er veel vraag vanuit de muziek- en theaterwereld, ook die hebben weer bepaalde eisen voor een ruimte. Dat zorgt ervoor dat je opnieuw moet gaan zoeken en passende oplossingen moet vinden.”

Veel makers, weinig ruimte, en daarbij een vastgoedwereld die volledig op slot zit. Complexe situaties vragen om creatieve oplossingen. Daarin gelooft Floor dat we op z’n Tilburgs het probleem samen kunnen dragen, handen uit de mouwen en gaan. “Ik zou het heel tof vinden als mensen mee kunnen denken over wat ruimte óók kan zijn. Dat ze nadenken: hoe kan ik in mijn honderdduizend vierkante meter plaats bieden aan een maker. Een mooi voorbeeld: Maartje van Stichting Allemans, een hele mooie organisatie en talentontwikkelplek midden in Moerenburg, belde mij. Ze wilde graag met ons samenwerken en het idee ontstond om daar een artist in residence plek te maken.” “Het is een fantastische plek in de natuur en om de drie maanden dragen wij een andere kunstenaar voor. Ik hoop dat er meer mensen komen en zeggen: ik heb nog wel een ruimte vrij. Dan zeg ik: let’s go.”

“Het maak-klimaat in Tilburg is heel positief. Laten we dat vasthouden.”

KUNST VOOR DE STAD

Kunstenaars gedijen goed in Tilburg. Maar Tilburg gedijt ook goed bij kunst. Ateliers zijn niet alleen een opvulling voor leegstaande panden, maar zetten ook iets in beweging. “Ateliers zijn een vorm van placemaking, het heeft een positieve invloed op je pand en de omgeving. Kijk naar de binnenstad bijvoorbeeld. In de winkelstraten staan enorm veel panden leeg. De prijs per vierkante meter is daar gigantisch hoog. Als we makers daar voor een gereduceerd tarief in kunnen zetten, dan zul je zien dat het een spin-off heeft op de hele binnenstad.”

En zo komt er elk jaar weer een nieuwe lichting beeldend kunstenaars, toekomstige rocksterren, frisse theatermakers, circusartiesten en illustratoren bij, die een plekje zoeken in de stad. “Om die rijke cultuur aan makers vast te houden, is ruimte essentieel,” vertelt Floor. “Om te zorgen dat niet al die studenten verdwijnen, maar dat ze hier in de stad kunnen landen, moet je zorgen voor mooie maakplekken en expositieplekken. Plekken waar zij zich mogen uiten en ontwikkelen, zonder vooroordelen zijn wie ze zijn. Waar het nog niet af hoeft te zijn, waar je eens kunt voelen hoe het is om voor publiek te staan, of waar je eens kunt praten met elkaar.” Volgens Floor zijn er, naast De Nachtzuster, nog meer prachtige plekken in de stad te vinden waar dit gebeurt. Ze noemt de Krakers, Metro, Hall of Fame, T*Agency en andere atelierorganisaties als Superblaaw en ENTER. Ze hoopt vooral dat kunst nog een veel grotere plek gaat innemen in de stad. “We hebben in Tilburg al een heel positief maak-klimaat. Laten we dat vasthouden.”

Bron: artikel van Ticket to Tilburg
Foto’s door Seye Cadmus